Düzenli check-up yani sağlık kontrolü yaptırmak pek çok hastalığın erken tanısını mümkün kılarak, belirti vermeden ilerleyen hastalıkların başarıyla tedavi edilmesine olanak sağlıyor.  Güven Hastanesi İç Hastalıkları Bölümünden Uzm. Dr. Bekir Yazan, check-up ve öncesinde yapılması gereken hazırlıklar hakkında bilgiler verdi.

İçindekiler

• Check up nedir?
• Düzenli check up yaptırmanın önemi nedir?
• Düzenli check up yaptırarak hangi hastalıklardan korunabilir ya da hangi hastalıkların erken teşhis edilmesini sağlayabiliriz?
• Kişinin check up yaptırmasının gerekliliği neye göre belirlenmektedir? Yaş ve cinsiyet burada önemli bir faktör mü?
• Check up yaptırmak için en ideal zaman ne zamandır?
• Check up yaptırmadan önceki hazırlık sürecinde nelere dikkat edilmelidir?

Check up nedir?

Check up genel sağlık taraması ya da sağlık kontrolü olarak tanımlanan; kişilerin sağlık sorunu yaşamadan, olası genetik, metabolik ve çevresel hastalıkların erken dönemde tespit edilerek önlem alınması ve kontrol edilmesini amaçlayan sağlık taramalarının tümüdür. Yaş, genetik ve çevresel faktörler göz önünde bulundurularak, kişilerin taşıdığı riskler ve hastalık eğilimleri önceden tespit edilebilmektedir.

Düzenli check up yaptırmanın önemi nedir?

Tıbbın esas amacı önleyici ve koruyucu hekimliktir. Tedavi edici hekimlik daha zor bir süreçtir. Check up ile ailesel yatkınlık, alışkanlıklar veya yaşam tarzından kaynaklanan yüksek risk faktörleri tespit edilerek, erken teşhis ve tedavi ile yaşam süresi ve yaşam kalitesi artırılabilir. Düzenli check up, çoğu durumda erken teşhis için tek seçenek olma özelliğini taşımaktadır. Sonrasında alınacak önlem ve tedavilerle, çoğu hastalığın riski en aza indirgenmekte ve tedaviler kesin olarak yapılabilmektedir.

Düzenli check up yaptırarak hangi hastalıklardan korunabilir ya da hangi hastalıkların erken teşhis edilmesini sağlayabiliriz?

Check-up ile öncelikle genetik hastalıkların tespiti ve izlenmesi sağlanmaktadır. Diyabet, kolesterol ve trigliserid yüksekliği, tiroid hastalıkları, hipertansiyon, koroner kalp hastalığı, anevrizma, kilo ve beslenme problemleri, metabolik hastalıklar, bazı kanserler (meme, kolon, tiroid, akciğer, cilt kanseri vb.), jinekolojik ve nörolojik hastalıklar erken tanıyla tespit edilmektedir. Böylece bu hastalıkların tedavi ve takiplerine erken dönemde başlanabilmektedir.

Kişinin check up yaptırmasının gerekliliği neye göre belirlenmektedir? Yaş ve cinsiyet burada önemli bir faktör mü?

Check up kişiye özel olmalıdır. Yaş ve cinsiyet, şikâyetler, alışkanlıklar, ailede bulunan risk faktörleri, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, ilaç kullanımı gibi tüm faktörler göz önünde bulundurularak check up programı düzenlenmelidir. Çocukluk çağında yapılan check up programlarının dışında, genelde erişkinlerde 40 yaş altı ve üstü şeklinde bir sınır belirlenmektedir. Check up programının içeriği de buna göre değişiklik göstermektedir. Genel check up dışında; ürolojik, kardiyolojik, nörolojik, endokrin, onkolojik ve sporcu check up’ı gibi alt gruplar da bulunmaktadır

Check up yaptırmak için en ideal zaman ne zamandır?

Erişkinlerin yılda bir kez check up yaptırması önerilmektedir. Bu da yılın herhangi bir döneminde olabilir. Eğer yapılan check up sonucunda risk faktörleri varsa, diyet ve tedavi düzenlenmişse belirli aralıklarla (3-6 ay) kontroller planlanır.

Check up yaptırmadan önceki hazırlık sürecinde nelere dikkat edilmelidir?

Check up sürecinde çok çeşitli tetkikler yapıldığından, test sonuçlarının yanlış çıkmaması için uyulması gereken bazı kurallar bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• 8-10 saat öncesinde bir şey yenilmemelidir.
• Bir gece öncesinde ise alkol alınmamalı, ağır ve yağlı yemekler tüketilmemelidir.
• Vitamin, demir içeren ilaçlar ve aspirin gibi kan sulandırıcılar kullanılıyorsa, check up yaptırmadan 5 gün önce alınması durdurulmalıdır.
• Son 72 saat içerisinde aşırı fiziksel aktivite ve egzersizden uzak durulmalıdır.
• Enfeksiyon bulgusu olması durumunda check up ertelenmelidir.
• Menstrüasyon dönemindeki kadınlarda da eğer acil bir şikayet yoksa check up’ın ertelenmesi faydalı olacaktır.
• Hamilelik durumu ya da şüphesi varsa check up’a gelindiğinde belirtilmelidir.
• Efor testi gibi bazı testlerde gerektiği için rahat kıyafet ve ayakkabılar tercih edilmelidir. Görüntüleme tetkiklerinde görüntüyü etkilediği için takı ve aksesuarın olmaması daha iyi sonuç verecektir.
• Son olarak check up yaptıracak hastalar kullandıkları ilaçları mutlaka yanlarında getirmeli ve varsa eskiye ait tetkik sonuçlarını doktorları ile paylaşmalılardır.